Wednesday, March 3, 2021

Bóng dáng của chính quyền trong câu chuyện GameStop

Bài viết này đầy thuyết âm mưu, ngưng đọc nếu bạn cảm thấy khó chịu về nó.

Có nhiều người hỏi tôi từ khi bắt đầu series này rằng: Cái này là bên nào đúng luật và bên nào sai? Chính quyền có can thiệp hay chưa?

Bài này phân tích kỹ hơn về điều đó. Nói trước để mọi người không phải ngạc nhiên: Chính quyền Mỹ hiện tại chưa có động thái giúp đỡ gì cho cộng đồng nhà đầu tư nhỏ lẻ (retail investor) cả.

Tại đỉnh cao nhất của tranh chấp hồi tháng 1, chính quyền đã làm gì?

Hồi tháng 1/2021, nước Mỹ ở giữa mùa đông lạnh, tuy không lạnh lắm nhưng tuyết vẫn rơi dày đến mức sàn NYSE phải tạm đóng cửa trong lúc đợi lực lượng cào tuyết đến. Tuy nhiên, cuộc chiến trên mạng giữa những nhà đầu tư đang hồi quyết liệt quanh GameStop. Như đã mô tả ở các phần trước, cuộc chiến này thậm chí còn kéo theo một đợt thoái vốn diện rộng ở các cổ phiếu khác, dồn sức cho mặt trận GameStop của cả phe ủng hộ Melvin và phe ủng hộ r/WSB.

Vào thời điểm đó, Bộ trưởng Tài chính mới nhậm chức Janet Yellen chỉ đưa ra một lời hứa "sẽ quan sát tình hình và sẽ có hành động". Lời hứa đó có thể sẽ mãi là lời hứa, bà Yellen không hề làm gì cả. Phát ngôn viên Nhà Trắng thì bảo "Tổng thống (tức Biden) tin tưởng vào Yellen và những gì bà sẽ làm", đồng nghĩa với việc chính quyền Biden ủng hộ động thái im lặng của bà Yellen trước tình hình.

Kể cả hành vi có màu "thao túng thị trường" của các broker online (điển hình là Robinhood) là cấm mua cổ phiếu GME, ép giá rơi mạnh tạo cơ hội cho phe short chốt lời cả tỷ USD, cũng "được" chính quyền nhắm mắt bỏ qua.

Tuy nhiên, cũng khó trách bà Yellen, một phần bởi vì thiếu công cụ có thể trừng phạt Melvin và phe short, muốn có thì cũng phải trải qua một quá trình nhọc nhằn thương thảo với quốc hội và kéo dài đủ lâu để thổi bay chương trình hành động trong nhiệm kỳ của bà. Phần khác thì bà cũng "lỡ" nhận hơn 800 triệu từ Citadel (nhà đầu tư chính của phe short như Melvin) từ lúc vận động cho chức vụ Bộ trưởng Tài chính. Có một sự "tình cờ" không hề nhẹ là ngay sau khi Yellen nhận tiền "thù lao một buổi nói chuyện" thì Melvin cũng short mạnh tay hơn, kiểu thách thức "luật pháp đã đứng về phe tao thì tao còn sợ gì nữa".

Các nghị sĩ Quốc hội thì làm gì?

Ngay khi cuộc đối đầu tại mặt trận GameStop thu hút sự chú ý của dư luận, các nghị sĩ bắt đầu vào cuộc, nói những thứ ủng hộ phe cách mạng r/WSB. Và họ đã thành công, dư luận ủng hộ họ bên cạnh với sự ủng hộ dành cho r/WSB. Điều đặc biệt là sự ủng hộ của các nghị sĩ đến từ cả hai đảng, dường như là một sự việc hiếm hoi khi cả 2 đảng Dân chủ và Cộng hòa đều ủng hộ cùng một thứ. Nhưng tất cả chỉ dừng lại ở những câu nói ủng hộ. Không hơn.

Alexandria Ocasio-Cortez là Hạ nghị sĩ Dân chủ lên tiếng mạnh mẽ nhất, kêu gọi buổi điều trần trước Hạ viện (do đảng của bà kiểm soát). Nhưng khi Ted Cruz nghị sĩ Cộng hòa lên tiếng ủng hộ phe cách mạng, bà Ocasia-Cortez ngay lập tức sừng sộ lên, kêu gọi Cruz từ chức để thể hiện sự ủng hộ. Điều này phần nào nói rõ động cơ của các nghị sĩ khi ủng hộ phe r/WSB không đến từ lẽ phải, mà đến từ lợi ích của họ, để rồi ngay khi có dịp họ dùng danh tiếng và ảnh hưởng của cộng động r/WSB tấn công các nghị sĩ đảng đối lập để giành lợi thế cho mình. Điều này đã được chính r/WSB nhận ra từ sớm, khi ngay từ đầu đội điều hành r/WSB đã từ chối bất cứ sự liên đới đến bất cứ nghị sĩ nào, họ tránh xa đám chính trị gia để không bị thiệt hại khi các chính trị gia kia trở mặt. Nhóm điều hành đã rất tỉnh táo khi phân tích về phe short và các hành động của bọn họ, thì cũng nhóm điều hành đó tỉnh táo trước những lời tâng bốc của giới chính trị gia.

Okay, có thể các nghị sĩ chỉ đơn giản là nói lên chính kiến của mình thôi. Nhưng tôi cho rằng việc nói ra chính kiến kiểu này là nhằm mục đích lôi kéo ủng hộ của người dân mà thôi.

Khi buổi điều trần diễn ra, giới nghị sĩ đã cho thấy bộ mặt thật: Khi Robinhood đổ lỗi "thao túng thị trường" cho một bên thứ ba là clearing house, các nghị sĩ đã làm gì để đối chất bên thứ ba? Không làm gì cả. Đúng, họ không làm gì cả. Và thậm chí còn thẩm vấn vòng vo và câu thời gian để cho CEO Robinhood Vladimir Tenev có thể thoát tội. Thậm chí sau cả khi kết thúc buổi điều trần, họ cũng chẳng còn lên tiếng ủng hộ r/WSB gì cả, cũng không đòi điều tra gì thêm. Cứ như họ trông đợi là Robinhood sẽ xuất hiện, nói không có lỗi, rằng một thằng nào đó có lỗi, là họ sẽ bỏ qua... Đúng như một quy trình.

Tất nhiên, một phần nào đó thì hành động "chuyện lớn coi như nhỏ, chuyện nhỏ thì bỏ qua" của giới chính trị gia có thể hiểu được. Ai là người đã tài trợ cho các chương trình vận động phiếu bầu tốn kém của họ? Ai nếu không phải là Phố Wall, ông chủ của những Citadel và Melvin? Các nghị sĩ thật sự không có sự lựa chọn.

Và SEC

SEC được hình thành nhằm tìm kiếm giải pháp pháp lý cho hoạt động mua bán cổ phiếu. SEC cũng là cơ quan điều tra bất cứ hành động can thiệp thị trường nào. Nhưng có vẻ đó chỉ là lý thuyết.

Một trong những vấn đề nổi cộm trong vụ việc GameStop là "liệu có bên nào thao túng thị trường không?" thì SEC vẫn còn đang nghiên cứu, nhất là khi nhiều người truy vấn về việc Robinhood và đồng minh thực sự thao túng thị trường để kiếm lợi. Nhưng SEC vẫn đang bận nghiên cứu nên chưa có động tĩnh gì.

Mới đây nhất, SEC có hành động. Không phải ràng buộc Robinhood, mà là đưa ra yêu cầu miễn công bố lệnh short (và naked short) để tránh bị tấn công. Như vậy, SEC đã chọn bên. Và nó chọn bên ủng hộ phe Phố Wall, giống như trước giờ. Việc cho phép phe short miễn công bố lệnh short sẽ giúp họ có thể short thẳng tay mà không ai biết, để đến khi công ty bị short phá sản thì họ chốt lời.

Chậm thực thi và điều tra phe Phố Wall, và nhanh chóng bảo vệ lợi ích phe Phố Wall để phe đó tiếp tục hành động thao túng thị trường. Những kẻ chống lại Phố Wall sẽ bị SEC đưa lên "đoạn đầu đài". Minh chứng có lẽ là hành động rút giấy phép broker của u/DeepFuckingValue, nhân vật trung tâm của phe cách mạng r/WSB, và gây áp lực cho công ty MassMutural đuổi việc cậu ta.

Thêm nữa, chính SEC cũng có một quy định "chết người", là cho phép ngưng giao dịch nếu giá dịch chuyển quá 5%. Nhìn vào thì có vẻ hợp lý vì thực tế những cổ phiếu tăng mạnh hoặc giảm mạnh đều có vấn đề, nhưng câu chuyện không đơn giản như thế. Vấn đề là xác định cái 5% này như thế nào, đó là bằng cách dựa trên lệnh mua và bán: nếu khoảng cách giữa lệnh mua cao nhất và lệnh bán thấp nhất quá 5% thì 2 lần khớp lệnh liên tiếp sẽ quá 5%. Đến đây thì sàn NYSE có vai trò mấu chốt, nó là sàn tập trung chuyên xử lý việc đặt lệnh và khớp lệnh, chỉ cần nó giữ lệnh bán và lệnh mua ở mức lệch 5% là đủ điều kiện để ngưng mọi giao dịch của GME.

Thực tế là NYSE đã làm như vậy. Ngay khi lệnh hạn chế mua được dỡ bỏ, cổ phiếu GME bay cái vèo từ $50 lên $200, NYSE lập tức nại lý do vượt quá 5% để ngừng mọi giao dịch GME đến hết ngày. Ngày hôm sau, khi GME đi lên thì ngưng, khi đi xuống thì thả cửa. Luật chơi cho SEC định ra, còn NYSE thì vừa đá bóng vừa thổi còi, quả là một trận cầu dễ chiến thắng. Và SEC cũng chưa có ý định sẽ điều chỉnh các quy định này.

Cuối cùng là đe dọa u/DeepFuckingValue

u/DFV tên thật là Keith Patrick Gill, nhân vật được phe r/WSB đề cập đến rất nhiều, vì đã biến $53 ngàn USD thành khoảng $50 triệu USD, sau khi dồn hết tài sản vào GME sau 1 năm rưỡi. Ngay thời điểm sóng gió nhất của chiến dịch, anh này đã bị công ty MassMutural đuổi việc dưới áp lực của chính quyền bang Massachusetts và vì lo ngại bị điều tra dính líu từ phía SEC lẫn FBI. Việc khởi án điều tra u/DFV diễn ra nhanh chóng mặt, ngược hẳn với động thái nhây nhưa chưa từng có khi thấy Robinhood can thiệp thị trường trực tiếp, hay khi thấy Citadel và Melvin liên tục mua quảng cáo trên tất cả các tờ báo tài chính để nói "Melvin đã đóng hết short" nhằm mục đích đẩy giá GME xuống để chốt lời.

Trong buổi điều trần ở Hạ viện, khác hẳn với hành động nhẹ nhàng và dễ dãi trước những lời giải thích của CEO Robinhood Vlad Tenev, các nghị sĩ lại cố đấm ăn xôi với u/DFV để tìm ra động cơ "buy&hold" của cậu ta là gì, mặc dù cậu ta luôn miệng nói "Tôi thích cổ phiếu này" (I like the stock).

Sau cùng, nhưng chưa phải là hết, tính đến thời điểm viết bài, u/DFV sẽ phải ra hầu tòa bởi chính quyền bang Massachusetts vào cuối tuần này. Tội trạng mà họ cố gán thì ai cũng biết "cậu ta đã thao túng thị trường". Vâng, mua và giữ cổ phiếu mà tại thời điểm đỉnh cao nhất cũng chỉ có 50 triệu USD thì bị cáo buộc "thao túng", còn đẩy giá rớt xuống với volume lên đến 2 tỷ USD như Robinhood thì hoàn toàn trong sạch.

Tất nhiên, các nghị sĩ lúc đầu lớn tiếng ra vẻ ủng hộ phe cách mạng r/WSB thì hoàn toàn im bặt về sự kiện trên. Chẳng ai bảo vệ u/DFV, cũng chẳng ai kêu gọi điều tra Robinhood nữa.

Hết?

Kịch có vẻ đã dần đến điểm tàn. Sóng gió đã yên. Mọi thứ trở lại như cũ.

Ở đó, các chính trị gia "đáng kính" cùng với hệ thống báo chí "đầy quyền năng", Phố Wall "bất tử",... tiếp tục bắt tay nhau để bắt nạt một cộng đồng nhỏ bé. Và nếu trong cái cộng đồng đó có một người nổi trội, dù không làm gì sai, người đó sẽ bị ép đến mức cùng đường mới thôi.

À, nếu u/DFV bị buộc tội chỉ một lần, cậu ta sẽ bị cấm trade vĩnh viễn, khi đó mới chính thức tiệt đường. Cơ mà cậu ta đã vượt qua trát bắt khẩn cấp của chính quyền Massachusetts một lần, vượt qua buổi điều trần một lần, hi vọng sẽ vượt qua tiếp phiên tòa sắp tới của tòa án Massachusetts. Chưa biết sau đó sẽ còn phiên tòa nào khác nữa...


Update 4/3/2021: Thêm đoạn nói về NYSE trong mục về SEC.

Biểu mẫu liên hệ

Name

Email *

Message *